Produkcja klonów jest częścią codziennego życia w świecie roślin. Tak zwane rozmnażanie wegetatywne może również ułatwić życie ogrodnikowi-hobbyście.
Rozmnażanie wegetatywne jest również znane jako rozmnażanie „bezpłciowe” lub „bezpłciowe”. Życie roślinne rozmnaża się bez nasion powstałych w wyniku zapłodnienia. W normalnym rozmnażaniu roślin kwitnących przez nasiona – znanym również jako rozmnażanie generatywne, płciowe lub płciowe – męski pyłek spotyka żeńską komórkę jajową. Jeśli te dwa składniki są ze sobą kompatybilne, może nastąpić nawożenie i z powstałego nasiona może wyrosnąć roślina. Z drugiej strony przy rozmnażaniu wegetatywnym nowa roślina powstaje wyłącznie z dzielących się komórek rośliny matecznej: bez kwitnienia, nawożenia czy tworzenia nasion. W konsekwencji materiał genetyczny potomstwa jest identyczny z materiałem rośliny matecznej. Klony powstają w wyniku rozmnażania wegetatywnego. To, co jest uznawane za absolutne tabu dla organizmów zwierzęcych, jest praktykowane nawet przez rośliny w przyrodzie. Niektóre gatunki rozwinęły specyficzne mechanizmy, dzięki którym mogą rozmnażać się wegetatywnie i nie muszą już zapewniać potomstwa poprzez tworzenie nasion.
Rozmnażanie wegetatywne w roślinach
Dla ogrodnika jest to bardzo korzystne pod wieloma względami. Za pomocą wegetatywnych form rozmnażania może specyficznie sklonować i rozmnażać roślinę o specjalnych właściwościach. Na przykład rośliny rozmnażane wegetatywnie potrzebują znacznie mniej czasu, aby zakwitnąć lub wydać owoce niż rośliny rozmnażane z nasion. A jeśli niektóre rośliny nie zasiewają nasion lub kiełkują bardzo wolno, rozmnażanie wegetatywne oferuje szybki i łatwy sposób na obejście tego problemu.
Jednak w produkcji ogrodniczej ta forma rozmnażania jest zwykle stosowana tylko wtedy, gdy użycierozmnażanie płciowe przez prace nasienne. Bezpłciowe rozmnażanie roślin oznacza zwykle dla ogrodnika znacznie wyższe koszty niż w przypadku rozmnażania przez nasiona.
Rozmnażanie wegetatywne: Przykłady
Istnieje wiele różnych form rozmnażania wegetatywnego. Nie każdą roślinę można rozmnażać wegetatywnie w każdy sposób. I nie wszystkie formy występują w naturze, bo czasami ludzie wykorzystują zdolności roślin i zmuszają je do klonowania. Dlatego następuje krótki przegląd przykładów rozmnażania wegetatywnego i kiedy występują różne formy:
Odrosty i spadki
Tutaj pojedyncze pędy są przywiązywane w kierunku ziemi i albo całkowicie zapadają się w ziemię (pędy), albo stykają się z ziemią tylko w jednym punkcie, tak że czubek pędu wygląda prosto z ziemia (obciążnik). Korzenie tworzą się w miejscu kontaktu pędu z ziemią. W przypadku obciążnika prowadzi to do samodzielnego zakładu. Odrosty kiełkują jako pierwsze, pędy wyrastają z ziemi, a kilka niezależnych roślin może powstać z odrzuconego pędu.
Przykład: orzechy laskowe, Haworthia
Mossing
Kiedy rośliny są celowo zranione. W odpowiednim miejscu wilgotny mech owija się folią spożywczą. Na uszkodzonym obszarze tworzą się korzenie i po chwili pęd można oddzielić poniżej nowo powstałych korzeni. Pędy mogą się teraz odżywiać i żyć jako niezależna roślina.
Przykład: Jako alternatywa dla rozmnażania przez sadzonki, gdy pędy są nadmiernie zdrewniałe.
Oddział/Kindel
Rozłogi są również nazywane rozłogami. Z rośliny matecznej rozwijają się pędy boczne. Te kończą się samodzielną rośliną, która również zapuszcza korzenie. Szczeble boczne mogą przebiegać nad lub pod ziemią.
Przykład: truskawka (nad ziemią)
Donice i cebula
Wanny to zagęszczone organy roślinne, takie jak korzenie lub podziemne pędy. Z jednej strony służą do przechowywania ważnych substancji, a z drugiej każda pojedyncza bulwa może stać się jednąrośliny powstają. To samo dotyczy cebuli. Pod względem botanicznym jest to karłowata pęd z pogrubionymi, niskimi liśćmi. Większość roślin bulwiastych tworzy tak zwane cebulki potomne, które mogą wyrosnąć na niezależne rośliny.
Przykład: ziemniak (bulwa), cebula kuchenna (cebula)
Propagacja in vitro
Tak zwana propagacja in vitro jest często stosowana w biotechnologii w wyspecjalizowanych firmach. Rośliny hoduje się z młodych, szczególnie dzielących się komórek lub innych tkanek. „In vitro” oznacza „w szkle” i opisuje proces wyrastania roślin z małych części rośliny. Są one uprawiane na określonych podłożach zawierających dowolne materiały do zagospodarowania w klimatyzowanym pomieszczeniu o ściśle określonych warunkach. Chociaż ta metoda jest niezwykle obiecująca, jest niestety zbyt kosztowna dla hobbystycznego ogrodnika.
Jeśli znane są dokładne warunki, jakich gatunek potrzebuje w kulturze in vitro, każdy gatunek może być rozmnażany przy użyciu tej metody.
Podział kłączy
Niektóre rośliny rozwijają tak zwane kłącza. To są podziemne pędy. Często stosuje się kłącza z korzeniami. Ponieważ podziemne pędy mają również pąki, z których mogą się rozwijać pędy, możliwe jest podzielenie kłącza rośliny i stworzenie kilku nowych, ale identycznych roślin.
Przykład: Maliny
Sadzenie
Pojedyncze liście, wierzchołki pędów lub części osi pędów można usunąć z rośliny. Posadzone w podłożu, z tych sadzonek rozwijają się niektóre niezależne rośliny. Ponownie, nie każda metoda cięcia działa dla każdej rośliny. Sadzonki są najważniejszą formą rozmnażania wegetatywnego: Jeśli dostępna jest roślina mateczna, często można ją rozmnażać łatwo, stosunkowo szybko i z dużym powodzeniem przez sadzonki.
Przykłady: różne zioła
Wykończenie
Tak zwane udoskonalanie jest również sposobem rozmnażania bezpłciowego. Z kolei samo wykończenie dzieli się na różne formy. Ogólnie rzecz biorąc, część pożądanej rośliny, która nie jest łatwa do uzyskania przez inne rodzaje rozmnażania, zostanie posadzona nauszlachetniony tzw. podkład. Podkładki są zwykle łatwe do wyhodowania z nasion lub rozmnażania za pomocą sadzonek. Kolejną zaletą podkładek mogą być pewne cechy wzrostu lub odporność na choroby, których nie może wykazać pożądana odmiana do szczepienia. Częściami roślin, które są szczepione na podłożu, są na przykład sekcje pędów (szczepienie) lub pojedyncze pąki sadzone w korze podłoża (osadzanie).
Przykłady: drzewa owocowe, ogórki, pomidory
Istnieją inne formy rozmnażania wegetatywnego, które można stosować w zależności od gatunku rośliny. Jednak najważniejszą rzeczą w ogrodnictwie we własnym ogrodzie jest niewątpliwie rozmnażanie przez sadzonki. Przyjrzyjmy się teraz bliżej tej bezpłciowej reprodukcji.
Rozmnażanie wegetatywne - rośliny same programują
Fakt, że nowe, niezależne rośliny mogą z łatwością wyrosnąć z odciętych części roślin, jest wielką osobliwością natury. Jest to możliwe, ponieważ rośliny są w stanie przeprogramować komórki, że tak powiem. Bez względu na to, jaką funkcję pełniła wcześniej, czy komórka należała do liścia, pędu czy korzenia, może zapomnieć o swojej funkcji i stać się częścią nowej, zupełnie innej tkanki.
Podczas rozmnażania sadzonek widać to po tym, że z zrazu nagle wyrastają nowe korzenie, chociaż nie ma w nich komórek, które choćby w niewielkim stopniu miałyby z korzeniami coś wspólnego. Zjawisko to jest również znane jako „totipotencja” żywych komórek roślinnych. Im młodsze są komórki, tym lepiej zwykle działa przeprogramowanie komórek roślinnych.
Podstawy uprawy warzyw
Rozmnażanie wegetatywne jest zatem również podstawą do odrastania - tj. umożliwienia odrostu resztek warzyw. Na przykład ząbek można łatwo wyjąć z czosnku i wcisnąć w ziemię. Z czasem wyrośnie nowa cebulka czosnku. Przy odrobinie wprawy możesz również samodzielnie odtworzyć zioła z parapetu w kuchni, zapewniając w ten sposób świeży zapas przypraw.
Doskonałość odrastania resztek warzyw osiąga się, gdy pocięte wierzchołki ananasów lub kalarepy są poddawane recyklingowi. Te części potomka mogą mieć miejscewędrować do pojemnika na odpady organiczne, można również po prostu włożyć do podłoża. Jeśli jest dobrze i równomiernie wilgotny, po pewnym czasie korzenie tworzą się z ciętej powierzchni w podłożu i wyrasta nowa roślina. To samo dotyczy sałatek. Jeśli dolna część główki sałaty, która nie jest naprawdę jadalna, zostanie umieszczona w dobrze wilgotnym podłożu, rozwinie się z niej kolejna główka sałaty.
Zasadniczo jednak ważne jest, aby materiał do rozmnażania wegetatywnego nie leżał zbyt długo w kącie. Im dłuższe przechowywanie, tym więcej energii jest rozpraszane i nie jest już dostępne do rozwoju nowej rośliny potomnej. W pewnym momencie tkanka nie jest już wystarczająco żywotna, aby się zregenerować i doprowadzić do udanego rozmnażania bezpłciowego.
Ciekawe? Spróbuj sam! Te 10 roślin jest łatwych do rozmnażania z sadzonek.